Հունվարի 23-ին "Նեզավիսիմայա գազետայում” տպագրված` "Ռուսաստան.
ազգային հարց” հոդվածում Վլադիմիր Պուտինը գրում է. "Ռուսաստանի
համար ազգային հարցը` մշակույթների, էթնոսների, ավանդույթների,
լեզուների իր բազմազանությամբ, առանց չափազանցության, հիմնարար
բնույթ ունի: Ցանկացած պատասխանատու քաղաքական, հասարակական
գործիչ պետք է իրեն հաշիվ տա, որ մեր երկրի գոյության ամենագլխավոր
պայմաններից մեկը քաղաքացիական և ազգամիջյան համաձայնությունն է”:
Հատկապես քաղաքացիական և ազգամիջյան համաձայնությունն է
Ռուսաստանի գոյության անկյունաքարը, բազմազգ, բազմամշակութային
երկրի, յուրօրինակ քաղաքակրթության լինել չլինելու հարցը, երկիր, որտեղ
միահյուսվել են հարյուրավոր ժողովուրդների, այդ թվում նաև հայ ժողովրդի
ճակատագիրն ու պատմությունը: Հենց դա էլ ստիպել է Ռուսաստանի
նախագահի թեկնածու Վ.Պուտինին, նախագահական ընտրությունների
/մարտի 4-ին/ նախաշեմին հանգամանորեն և հիմնավորապես կանգ առնել
ազգային հարցի վրա:
Վերը նշված հոդվածում Վ. Պուտինը շարունակում է. ""Ազգային հարցի”
սրման հետ սերտորեն բախվել են ամենազարգացած ու բարեկեցիկ երկրները,
որոնք մինչ այդ հպարտանում էին իրենց հանդուրժողականությամբ: Իսկ
այսօր իրար ետևից հայտարարում են հասարակության մեջ այլ մշակութային
տարրերի ինտեգրման, տարբեր մշակույթների, դավանանքների, էթնիկական
խմբերի ներդաշնակ, անկոնֆլիկտ փոխազդեցության փորձերի ձախողման
մասին:
Ասիմիլյացիայի "խառնարանը” ի զորու չէ կլանել անընդհատ ահագնացող
ներգաղթի մեծ հոսքը: Քաղաքականության մեջ այդ գործընթացի արտացոլումը
բազմամշակութայնությունն է, որը ժխտում է ինտեգրումը ասիմիլյացիայի
միջոցով: Այն բացարձակության աստիճանի է բարձրացնում
"փոքրամասնության տարբերվելու իրավունքը”, և բավականաչափ չի
հավասարակշռում այդ իրավունքը` հասարակության և բնիկ ժողովրդի
հանդեպ քաղաքացիական, վարքագծային ու մշակութային
պարտավորություններով…
…Մարդիկ ցնցված են իրենց ավանդույթների, ապրելակերպի վրա ագրեսիվ
ճնշումից և լրջորեն վախենում են կորցնել ազգային-պետական ինքնությունը:
Պուտինը, ոչ առանց հիմքի համոզված է. ազգային հարցը Արևմուտքում չէր
կարող հաջողությամբ պսակվել, քանի որ պատճառը արմատական է: Այլ է
բազմազգ Ռուսաստանի դարավոր պատմությունը. "… Պետությունը, որտեղ
անընդհատ տեղի է ունենում ռուսների հետ միևնույն հողի վրա բնակվող
հարյուրավոր ազգությունների` ընտանեկան, ընկերական, ծառայողական
մակարդակներում փոխադարձ ընտելացման, թափանցման գործընթաց:
Ռուսաստանի ողջ պատմության ընթացքում հսկայական տարածքների
իրացումը շատ ժողովրդների համատեղ ձեռքբերումն է:
Պուտինը մեջբերում է նաև ռուսական պետականության բնույթի մասին` Իվան
Իլյինի խոսքերը. "Անկարելի է արմատախիլ անել, ճնշել, ստրկացնել օտար
արյունը, խեղդել այլացեղ, այլադավան կյանքը, այլ պետք է բոլորին ու մեծ
Ռուսաստանին շունչ տալ, բոլորին հաշտեցնել, թույլ տալ աղոթել յուրովի,
աշխատել յուրովի, և ամեն տեղից լավագույններին ներգրավել պետական ու
մշակութային շինարարության մեջ”:
Հենց ժամանակակից քաղաքական գործիչների, այդ թվում, Պուտինի այդ
համոզվածությունը, որ "անկարելի է արմատախիլ անել, ճնշել, ստրկացնել
օտար արյունը…” պետք է հույս ներշնչի Ռուսաստանի փոքր ժողովուրդներին,
որ կկարողանան պահպանել մայրենի լեզուն, իրենց ինքնությունը, սեփական
պատմությունը` Ռուսաստանի պատմության համատեքստում:
Եվ շարունակում է. "Այդ ինքնատիպ քաղաքակրթությունն ամրացնող
առանցքը ռուս ժողովուրդն է, ռուսական մշակույթը: Հենց այդ առանցքն էլ
տարբեր տեսակի հրահրողները և մեր հակառակորդները ամբողջ ուժով
փորձում են պոկել Ռուսաստանից` ռուսների ինքնորոշման, "ռասսայական
մաքրության”, "1991 թ. գործն ավարտելու և ռուս ժողովրդի վզին նստած
կայսրությունը վերջնականապես վերացնելու” մասին ստահոդ
խոսակցություններով, որպեսզի արդյունքում, մարդկանց ստիպեն իրենց
ձեռքերով ոչնչացնել սեփական Հայրենիքը”:
Խորապես համոզված եմ. ռուսական "ազգային”, մոնոէթնիկ պետություն
կառուցելու գաղափարի քարոզման փորձերը հակասում են մեր հազարամյա
ողջ պատմությանը: Ավելին, դա ռուս ժողովուրդը և ռուսական
պետականությունը ոչնչացնելու ամենակարճ ճանապարհն է: Ու մոլորակի
ցանկացած գործունակ, անկախ պետականության:
… Ռուս ժողովրդի ինքնորոշումը` ռուսական մշակութային միջուկով
ամրացված բազմաէթնիկ քաղաքակրթություն է: Այդ ընտրությունը ռուս
ժողովուրդը հաստատել է բազում անգամներ` և ոչ թե հանրաքվեներով, այլ
արյունով: Իր ողջ հազարամյա պատմությամբ:
Ահա թե ինչ է ասում Վ. Պուտինը ռուսների միասնական մշակութային կոդի
մասին. "Պետական զարգացման ռուսական փորձը եզակի է: Մենք բազմազգ
հասարակություն ենք, բայց միասնական ժողովուրդ ենք: Դա մեր երկիրը
դարձնում է բարդ ու բազմանշանակ: Շատ ասպարեզներում զարգացման
հսկայական հնարավորություններ է տալիս: Բայց, երբ բազմազգ
հասարակությունը վարակվում է ազգայնականության մանրէներով, նա
կորցնում է ուժն ու ամրությունը: Մենք պետք է հասկանանք, թե ինչ հեռահար
հետևանքներ կարող է ունենալ այլ մշակույթի ու դավանանքի մարդկանց
նկատմամբ ատելության և ազգային թշնամանքի հրահրման փորձերի
թողտվությունը:
… Չի կարելի ստիպել միասին ապրել հաշվարկով` կշռելով օգուտն ու վնասը:
Այդպիսի "հաշվարկները” գործում են մինչև ճգնաժամի պահը: Իսկ ճգնաժամի
պահին գործում են մեկ ուղղությամբ:
… Ռուս ժողովուրդը պետականաստեղծ է հենց Ռուսաստանի գոյության իսկ
փաստով: Ռուսների մեծագույն առաքելությունը քաղաքակրթության
միավորումն ու ամրապնդումն է: Լեզվով, մշակույթով, ինչպես ասել է Ֆյոդոր
Դոստոևսկին. "համաշխարհային կարեկցությամբ” միավորել ռուսաստանցի
հայերին, ռուսաստանցի ադրբեջանցիներին, ռուսաստանցի գերմանացիներին,
ռուսաստանցի թաթարներին … Ամրացնել պետություն-քաղաքակրթության
այնպիսի տեսակ, որտեղ չկան ազգային փոքրամասնություններ, իսկ "մերոնք-
ձերոնք” տարբերակման սկզբունքը որոշվում է ընդհանուր մշակույթով և
ընդհանուր արժեքներով:
Այդպիսի քաղաքակրթության ինքնությունը հիմնված է ռուսական մշակույթի
գերիշխանության վրա, որի կրողներն են ոչ միայն էթնիկ ռուսները, այլև այդ
ինքնության բոլոր կրողները` անկախ ազգությունից: Դա այն մշակութային
կոդն է, որը վերջին տարիներին ենթարկվել է լուրջ փորձությունների, որը
փորձել և փորձում են կոտրել: Եվ այնուամենայնիվ, այն, անկասկած,
պահպանվել է: Այդուհանդերձ, այն պետք է սնել, ամրացնել ու պահպանել:
… Անհրաժեշտ է… մշակութային քաղաքականություն, որը բոլոր
մակարդակներում` դպրոցական դասագրքերից մինչև պատմության
վավերագրում, կձևավորի պատմական գործընթացի միասնականության
այնպիսի հասկացողություն, որտեղ յուրաքանչյուր էթնոսի ներկայացուցիչ,
այնպես, ինչես նաև "կարմիր կոմիսարի” կամ "սպիտակ սպայի” ժառանգ
տեսնի իր տեղը: Զգա իրեն Ռուսաստանի հակասական, ողբերգական, "բոլորի
համար միակ”, բայց մեծ պատմության ժառանգորդը: Մեզ անհրաժեշտ է
քաղաքացիական հայրենասիրության վրա հիմնված ազգային
քաղաքականության ռազմավարություն: Մեր երկրում ապրող յուրաքանչյուր
ոք չպետք է մոռանա իր հավատի ու էթնիկական պատկանելության մասին:
Բայց նա պարտավոր է առաջին հերթին Ռուսաստանի քաղաքացի լինել և
հպարտանալ դրանով: Ոչ ոք իրավունք չունի ազգային և կրոնական
յուրահատկությունները պետության օրենքներից վեր դասել: Բայց պետական
օրենքները ևս պետք է հաշվի առնեն ազգային և կրոնական
յուրահատկությունները:
Այսուհետ մենք մեջբերումներ կանենք Պուտինի հոդվածից, որոնց
մեկնաբանություններն ավելորդ ենք համարում: Ռուսաստանի վարչապետի
խոսքերը լիարժեք արտահայտում են այն ազգային քաղաքականության
էությունն ու իմաստը, որը նա պատրաստվում է իրականացնել: Ազգային
քաղաքականությունը չի կարող գրվել և իրականացվել բացառապես
պաշտոնյաների գրասենյակներում: Նրա քննարկմանն ու ձևավորմանը պետք
է անմիջականորեն մասնակցեն ազգային, հասարակական միավորումները:
Եվ իհարկե, մենք ակնկալում ենք Ռուսաստանի ավանդական կրոնների
ակտիվ մասնակցությունը այդ երկխոսությանը:
Հասարակության համակարգային խնդիրները շատ հաճախ ելք են գտնում
ազգամիջյան լարվածության ձևով: Պետք է միշտ հիշել, որ գոյություն ունի
ուղիղ կապ` չլուծված սոցիալ-տնտեսական խնդիրների, իրավական
համակարգի թերությունների, իշխանության անարդյունավետության,
կոռուպցիայի և ազգային հողի վրա տեղի ունեցող կռիվների միջև:
Երբ խոսվում է, որ Ռուսաստանում, հատկապես նրա պատմական ռուսական
տարածքներում խախտվում են ռուսների իրավունքները, դա վկայում է այն
մասին, որ պետական կառույցները չեն կատարում իրենց ուղղակի
պարտականությունները` չեն պաշտպանում քաղաքացիների կյանքը,
իրավունքները և անվտանգությունը: Եվ քանի որ այդ քաղաքացիների
մեծամասնությունը ռուսներ են, առաջանում է "ռուսների ազգային ճնշում”
թեման շահարկելու և հիմնավորված հասարակական բողոքը ազգամիջյան
անկարգությունների պրիմիտիվ և գռեհիկ ձևերով փոխարինելու
հնարավորություն: Ու միաժամանակ ամեն առիթով բղավել "ռուսական
ֆաշիզմի " մասին:
Այսօր քաղաքացիներին լրջորեն հուզում են, ավելի անկեղծ ասած,
նյարդայնացնում են ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներռուսական
մասսայական ներգաղթի հետ կապված խնդիրները: Հնչում է նաև հարց`
Եվրասիական միության ստեղծումը չի հանգեցնի՞ արդյոք միգրացիոն հոսքերի
ուժեղացմանը, նշանակում է, նաև այդ բնագավառում առկա
համապատասխան խնդիրների ավելացմանը: Կարծում եմ, պետք է հստակ
նախանշել մեր դիրքորոշումը: Նախ և առաջ, ակնհայտ է, որ մենք պետք է
որակապես բարձրացնենք պետության միգրացիոն քաղաքականության
մակարդակը: Եվ պետք է լուծենք այդ խնդիրը:
Երբեք և ոչ մի տեղ պետք չէ լիովին բացառել անօրինական ներգաղթը, բայց
այն անհրաժեշտ է և հնարավոր է մինիմալիզացնել:
Եվ այդ առումով, պետք է ուժեղացնել միգրացիոն ծառայությունների
ոստիկանական գործառույթներն ու լիազորությունները:
Պետք է հստակ տարբերակվի նաև քաղաքականությունը` ինչպես մշտական,
այնպես էլ ժամանակավոր օրինական ներգաղթի նկատմամբ: Ինչն իր հերթին
ենթադրում է հստակ գերակայություններ և արտոնյալ վերաբերմունք
ներգաղթի քաղաքականության մեջ` հօգուտ բարձր որակավորման,
իրավասության, մրցունակության, մշակութային և վարքագծային
համատեղելիության: Այդպիսի "դրական ընտրությունը” և մրցակցությունը`
ներգաղթի որակի համար, գոյություն ունի ամբողջ աշխարհում: Ավելորդ է
ասել և այն մասին, որ այդ ներգաղթողները անհամեմատ ավելի հեշտ և ավելի
լավ են ինտեգրվում ընդունող հասարակության մեջ:
… Նրանք, ովքեր ներգաղթում են այլ մշակութային, պատմական
ավանդույթներով, պետք է հարգանքով վերաբերվեն տեղական
սովորույթներին: Ռուս, և Ռուսաստանի մյուս բոլոր ժողովուրդների
սովորույթներին: Ցանկացած այլ` անհամապատասխան, ագրեսիվ,
արհամարհական, անհարգալից վարքագիծը պետք է արժանանա
համապատասխան օրինական, բայց կոշտ պատասխանի, և առաջին հերթին,
իշխանության մարմինների կողմից, որոնք այսօր հաճախ անգործության են
մատնված:
Չպետք է թույլ տալ, որպեսզի մեզ մոտ փակ, մեկուսացված, ազգային
անկլավներ առաջանան, որտեղ հաճախ գործում են ոչ թե օրենքները, այլ
տարբեր "հասկացություններ”: Եվ առաջին հերթին խախտվում են հենց
ներգաղթողների իրավունքները` ինչպես սեփական քրեական
"հեղինակությունների”, այնպես էլ, կոռումպացված իշխանավորների կողմից:
… Ներգաղթողների քաղաքակիրթ ինտեգրման և սոցիալիզացիայի խնդիրը:
Այստեղ կրկին անհրաժեշտ է վերադառնալ կրթության խնդիրներին: Խոսքը
պետք է վերաբերի ոչ այնքան կրթական համակարգին ուղղված միգրացիոն
քաղաքականության հարցերի լուծմանը, այլ առաջին հերթին հայրենական
կրթության բարձր չափանիշներին:
Կրթության գրավչությունը և արժեքը, միգրանտների ինտեգրացիոն վարքագծի
համար` հասարակությանը ինտեգրվելու հզոր լծակ է: Կրթության ցածր որակը
առաջացնում է միգրացիոն ընկերակցությունների փակվածություն, ավելի մեծ
մեկուսացում, բայց այս անգամ արդեն երկարատև, սերունդների կտրվածքով:
Մեզ համար կարևոր է, որ միգրանտները կարողանան նորմալ ինտեգրվել
հասարակության մեջ: Ռուսաստանում ապրել և աշխատել ցանկացող
մարդկանց ներկայացվող մեր միակ պահանջը` մեր լեզուն և մշակույթը
յուրացնելու նրանց պատրաստակամությունն է: Հաջորդ տարվանից
անհրաժեշտ է մտցնել քննություն` ռուսերեն լեզու և գրականություն,
Ռուսաստանի պատմություն, պետության հիմքեր առարկաներից`
ներգաղթողի կարգավիճակ ստանալու կամ այն երկարացնելու համար: Մեր
պետությունը, ինչպես և մյուս քաղաքակիրթ պետությունները, պատրաստ է
կազմել և միգրանտներին ներկայացնել համապատասխան կրթական
ծրագրեր: Առանձին դեպքերում անհրաժեշտ է լինում պարտադիր լրացուցիչ
մասնագիտական ուսուցում` գործատուների հաշվին:
Մենք գիտակցում ենք, որ լավ կյանքից չէ, որ մարդիկ մեկնում են հեռավոր
երկրներ և հաճախ ոչ քաղաքակիրթ պայմաններում վաստակում են իրենց և
իրենց ընտանիքի ապրուստը:
Այս խնդրի, որի լուծումը անհրաժեշտ է նաև երկրի ներսում (նոր
տնտեսության ստեղծում` արդյունավետ զբաղվածությամբ, մասնագիտական
ընկերակցությունների ստեղծում, արտադրական ուժերի և սոցիալական
ենթակառուցվածքի հավասարաչափ զարգացում երկրի ամբողջ տարածքում),
ինչպես նաև եվրազիական ինտեգրման խնդիրների տեսանկյունից, դա
առանցքային գործիք է, որի շնորհիվ միգրացիոն հոսքերը կարելի է նորմալ
հուն մտցնել:
Ազգային քաղաքականության մեջ չկան և չեն կարող լինել հասարակ
լուծումներ: Նրա տարրերը սփռված են պետության և հասարակության բոլոր
ասպարեզներում` տնտեսության, կրթության, քաղաքական համակարգում և
արտաքին քաղաքականության մեջ: Մենք պետք է կառուցենք պետության,
քաղաքակիրթ հասարակության այնպիսի մոդել, այնպիսի կառույցներով, որը
հավասարապես գայթակղիչ և ներդաշնակ լինի բոլորի համար, ովքեր
Ռուսաստանը իրենց Հայրենիքն են համարում:
Մենք տեսնում ենք առաջիկա աշխատանքի ուղղությունները: Հասկանում ենք,
որ մենք ունենք պատմական փորձ, որը ոչ ոք չունի: Մենք ունենք
ազգամտածողության, մշակույթի, ինքնության հզոր հենարան, որ չունի ոչ ոք:
Մենք պետք է ամրացնենք մեր "պատմական պետությունը”, որ մեզ
ժառանգություն է հասել մեր նախնիներից: Պետություն-քաղաքակրթություն,
որն ի զորու է ներդաշնակորեն լուծել զանազան ազգությունների և
դավանանքների ինտեգրման խնդիրը:
Մենք դարերով միասին ենք ապրել: Միասին հաղթել ենք ամենասարսափելի
պատերազմում: Եվ պետք է միասին ապրենք և հետագայում: Եվ նրանց, ովքեր
փորձում են բաժանել մեզ, կարող եմ մի բան ասել միայն` չի ստացվի …
Մանրամասն` http://www.ng.ru/politics/2012-01-23/1_national.html
|
